Ultrasonografia gałki ocznej – zastosowania w OIT

Ocena wymiaru osłonki nerwu wzrokowego

Ocena wymiaru osłonki nerwu wzrokowego (Optic Nerve Sheath Diameter – ONSD) z wykorzystaniem USG  może być bardzo pomocnym narzędziem w ocenie wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego u pacjentów OIT. Podstawę badania stanowi fakt, iż osłonka nerwu wzrokowego bezposrednio komunikuje się z przestrzenia podpajęczynówkową i każdy wrost ciśnienia płynu mózgowo rdzeniowego powoduje poszerzenie jej wymiaru.

Zalety wykorzystania USG w ocenie ciśnienia śródczaszkowego:

• proste, przyłóżkowe badanie,
• powtarzalne, ogólnodostepne,
• tanie,
• brak ekspozycji na promienie rtg,
• brak koniecznosci transportowania pacjenta do pracowni TK

Diagnostyka róznicowa:

Poszerzenie wymiaru osłonki nerwu wzrokowego poza wzmożonym cisnieniem sródczaszkowym może mieć miejsce w przypadku następujacych patologii:

• zapalenie nerwu wzrokowego
• urazy nerwu wzrokowego
• oponiak nerwu wzrokowego
• torbiel pajęczynówki w okolicy nerwu wzrokowego
• guzy zatoki jamistej

Anatomia:

Wykonanie badania:

Ułożenie pacjenta:

• Pacjent w ułożeniu na plecach, ułożenie wezgłowia nie ma wpływu na wynik oznaczenia ONSD, zwykle badanie wykonujemy u pacjenta z wezgłowiem uniesionym pod kątem 20 – 30 stopni.

Wybór głowicy i  ustawień aparatu:

• Glowica liniowa o wysokiej częstotliwości jest najbardziej odpowiedznia do badania gałki ocznej. Możemy wykorzystać preset occular jeśli jest dostępny w aparacie USG bądź preset superficial. Głębokość penetracji wiązki powinna obejmować całą gałkę oczną oraz mniej więcej 1,5 cm odcinek pozagałkowy.

Ułozenie głowicy:

• Badanie wykonujemy oceniajac ONSD po przyłozeniu głowicy na zamkniętą powiekę w dwóch płaszczyznach: poprzecznej oraz strzałkowej, zwykle konieczna jest niewilka zmiana kąta skanowania w celu optymalizacji obrazu .
• Do badanie konieczne jest wykorzystanie dużej ilości żelu USG, w celu uniknięcia kontaktu żelu z gałką oczną można przed badaniem zakleić powiekę przezroczystym opatrunkiem.

Sonoanatomia:

• Komora przednia oraz tylna oka w obrazie USG widoczne są jako ciemne, bezechowe struktury. Nerw wzrokowy w odcinku pozagałkowym ma obraz ciemnej hipoechogenicznej linijnej struktury niejednokrotnie o krętym przebiegu otoczonej hiperechogeniczną osłonką.

Kliknij na zdjęcie aby powiększyć

Technika wykonania badania:

• W celu standaryzacji badania ONSD oceniamy na głebokości 3 mm poza tylną ścieną gałki ocznej, nerw wzrokowy powinien byc widoczny na środku ekranu.
• Zaleca się wykonanie kilku pomiarów (2-3) po każdej ze stron oraz uśrednienie wyników.
• Ograniczamy czas wykonania badania do ok. 60 s aby zmninimalizować ryzyko urazu termicznego związanego z wpływem ultradźwięków oraz siłę przyłożenia głowicy zmniejszając ryzyko urazu mechanicznego.
• ONSD > 5,0 mm ( dla dzieci  poniżej 1 r. ż. > 4,0 mm, oraz > 4,5 mm dla dzieci > 1 r. ż.) koreluje ze zwiększonym ciśnieniem śródczaszkowym.
• Punkt odcięcia > 6,0 mm zwiększa czułość i swoistość badania.

Przydatne piśmiennictwo:

• Dubourg J, Javouhey E, Geeraerts T, Messerer M, Kassai B. Ultrasonography of optic nerve sheath diameter for detection of raised intracranial pressure: a systematic review and meta-analysis. Intensive Care Med. 2011;37(7):1059–1068.
• Tayal VS, Neulander M, Norton HJ, Foster T, Saunders T, Blaivas M. Emergency department sonographic measurement of optic nerve sheath diameter to detect findings of increased intracranial pressure in adult head injury patients. Ann Emerg Med. 2007;49(4):508–514.

Kliknij poniżej aby wyświetlić tutorial